Expo Nieuws

Meer weten over… complottheorieën

Meer weten over… complottheorieën

De antisemitische propaganda in WO II gebruikte stereotypering en complot-denken. Deze vormen van propaganda werden mee ingezet in een genocide van ongeziene proportie.

Een complottheorie of samenzweringstheorie is een opvatting dat een bepaalde gebeurtenis, ontwikkeling of toestand op sociaal, politiek of economisch vlak het resultaat is van een samenzwering. Immorele en voor niets terugdeinzende individuen of groeperingen spannen heimelijk samen om hun kwalijke doelen te realiseren.

Ook vandaag schenken veel mensen geloof aan complottheorieën. Deze zijn niet allemaal per definitie gevaarlijk, maar het is belangrijk om ze in de gaten te houden.  Complottheorieën dragen immers altijd een radicaliserend gevaar in zich. Complotdenkers denken te weten hoe de vork echt in de steel zit en zullen misschien proberen die werkelijkheid bloot te leggen door middel van daden.

Hier 2 voorbeelden:

Voorbeeld 1: Sommige personen zijn ervan overtuigd dat het geen toeval was dat het coronavirus op hetzelfde moment in het nieuws kwam als het 5G-netwerk. Via sociale media verkondigen zij dat 5G ervoor zorgt dat het coronavirus zich verspreidt.

Voorbeeld 2: Miljardair en filantroop Bill Gates wordt ervan verdacht het coronavirus verspreid te hebben uit winstbejag. Valse berichten worden sinds de start van de coronacrisis massaal de wereld ingestuurd.

Hoe kunnen we ons wapenen tegen dergelijke complottheorieën? En hoe kunnen we ze herkennen?

We hebben een een aantal aandachtspunten verzameld  in de vorm van een handige checklist. Heb je hier meer dan de helft van aangevinkt, dan heb je waarschijnlijk te maken met een complottheorie!

CHECKLIST
  • Het verhaal begint geloofwaardig en met duidelijke feiten. Gaandeweg wordt het onwaarschijnlijker.
  • Het verhaal wordt voorgesteld als de onthulling van de échte waarheid.
  • Er is een ‘machtige’ groep mensen die de échte waarheid verborgen houden.
  • Alles is onderdeel van een groter plan. Het verhaal legt het plan bloot.
  • Het verhaal roept hevige emoties op.
  • Er is een extreem wantrouwen tegenover wetenschappers, nieuwsmedia of de overheid.
  • Discussies worden niet op openbare fora gevoerd (maar bv. in privé-chats).
  • Het verhaal wordt vaak verwijderd van sociale media.
  • Fact checkers en journalisten zeggen dat het verhaal onwaar is.
  • Mensen die het verhaal tegenspreken zijn goedgelovig en niet kritisch.

Aandacht! Een complottheorie heeft een vaste structuur:

  • Een (machtige) groep…
  • …heeft een geheim plan…
  • …dat nadelig is voor de meerderheid… en een voordeel oplevert voor die (machtige) groep.

Wil je nog meer weten?